Trong thị trường tài chính, ngoài việc quan tâm đến các yếu tố kỹ thuật hay phân tích cơ bản thì việc phân tích tâm lý thị trường cũng đóng vai trò quan trọng. Bởi yếu tố tâm lý thị trường ảnh hưởng trực tiếp đến hành vi đám đông và sự dịch chuyển của dòng tiền.
Bài viết dưới đây Golden Fund sẽ giúp bạn hiểu rõ phân tích tâm lý thị trường là gì? cách nhận biết tâm lý đám đông, các chỉ báo cần thiết và cách ứng dụng tâm lý thị trường vào giao dịch thực tế như thế nào?
Phân tích tâm lý thị trường là gì?
Phân tích tâm lý thị trường có thể hiểu là phân tích thái độ của số đông nhà đầu tư đối với một loại tài sản hay tổng thể thị trường. Tâm lý thị trường có thể được mô tả như một tổng hợp ý kiến, quan điểm, cảm xúc, tâm trạng hoặc triển vọng của công chúng.
Do đó, không thể được xác định hoặc đo lường chính xác, không có cách cụ thể đúng hay sai để tiến hành phân tích tâm lý. Tuy nhiên, có nhiều cách để sử dụng và kết hợp các chỉ báo khác phản ánh tâm lý thị trường.
Các diễn biến tâm lý thị trường
Trong phân tích tâm lý thị trường tài chính thường có hai trạng thái phổ biến nhất là Risk on và Risk off. Đây cũng là hai thuật ngữ quan trọng, thể hiện mức độ sẵn sàng chấp nhận rủi ro của nhà đầu tư.
Rick on: Ưa rủi ro, tâm lý tích cực
Đây là khi thị trường cảm nhận rủi ro ở mức thấp, tâm lý tích cực, triển vọng nền kinh tế lạc quan và tiềm năng của sản phẩm được mở rộng. Lúc này tâm lý ưa rủi ro sẽ khiến các nhà đầu tư đặt cược nhiều hơn vào triển vọng của thị trường và các sản phẩm có lãi suất cao.
Rick off: Ngại rủi ro, tâm lý bi quan
Ngược lại với Risk on, Risk off là khi tâm lý thị trường đang trong trạng thái tiêu cực. Khi đó, tiềm năng của sản phẩm sẽ sụt giảm diện rộng, dữ liệu kinh tế chậm lại và chính sách Ngân hàng trung ương không chắc chắn. Lúc này xảy ra tình trạng lo ngại rủi ro sẽ khiến các nhà giao dịch quay lại với các tài sản an toàn hơn và lãi suất thấp, bởi lãi suất cao sẽ khiến chúng dễ thay đổi giá trị, nền kinh tế thiếu tính ổn định.
Để tránh rủi ro, nhà đầu tư sẽ chuyển hướng sang các kênh an toàn hơn như Vàng, USD, trái phiếu chính phủ hay đơn giản hơn là giữ tiền mặt.
Cách nhận biết thị trường đang trong trạng thái Risk on hoặc Risk off
Để nhận biết thị trường đang trong trạng thái Risk on hay Risk off, các nhà giao dịch thường quan sát:
-
Lợi tức trái phiếu Chính phủ.
-
Chỉ số chứng khoán toàn cầu
-
Dữ liệu GDP, lạm phát, PMI...
Khi các chỉ số này tăng cao chứng tỏ thị trường đang trong trạng thái tích cực - Risk on, và ngược lại là Risk off.
Các chỉ số trong phân tích tâm lý thị trường
Để phân tích tâm lý thị trường một cách khách quan, các nhà đầu tư chuyên nghiệp thường sử dụng các chỉ báo tâm lý, bao gồm:
Các cam kết của báo cáo nhà đầu tư
COT – Commitment of Traders Report (Báo cáo cam kết của nhà đầu tư) có thể cung cấp thông tin cập nhật về xu hướng và sức mạnh của các nhà đầu tư cam kết đối với xu hướng này, bằng cách định vị chi tiết thực trạng của các nhà đầu tư, đầu cơ và thương mại trong sự biến đổi của thị trường tương lai. Ủy ban giao dịch hàng hóa tương lai (CFTC – Commodity Futures Trading Commission) công bố báo cáo COT vào 3:30 mỗi sáng thứ Bảy (theo giờ Việt Nam). Chúng ta có thể sử dụng nó để có được cái nhìn về tâm lý thị trường trong một khoảng thời gian cụ thể.
Báo cáo COT trên thực tế chứa rất nhiều thông tin hữu ích khác, tuy nhiên, bản chất của báo cáo là cung cấp dữ liệu hiển thị các vị thế mua hoặc bán cho mọi hợp đồng tương lai có sẵn, cho cả nhà đầu tư thương mại và phi thương mại.
Chỉ số biến động (VIX – The Volatility Index)
VIX có mức độ phổ biến khá cao do VIX là một chỉ số tâm lý được sử dụng để đo lường sự sợ hãi của nhà đầu tư trong thị trường. VIX đo lường tỷ lệ biến động ngụ ý, thay vì biến động lịch sử của các tùy chọn đã mua và theo đó được bán trên Chỉ số S&P500.
Tâm lý mạng xã hội
Ngoài việc phân tích tâm lý thị trường dựa vào 2 chỉ số trên thì việc phân tích tâm lý mạng xã hội trong giao dịch đầu tư hiện nay cũng rất cần thiết. Nhà đầu tư có thể phân tích dựa vào:
-
Nền tảng như Twitter, Reddit, TradingView...
-
Công cụ AI có thể đo lường cảm xúc tích cực hoặc tiêu cực lan tỏa từ cộng đồng đầu tư
Ứng dụng phân tích tâm lý thị trường vào giao dịch đầu tư
Hầu hết các nhà giao dịch và nhà đầu tư đều đồng ý rằng tâm lý có tác động đến giá và chu kỳ thị trường, đặc biệt là trong đầu tư vàng, chứng khoán,... Mặc dù đôi khi các chu kỳ thị trường và tâm lý đã được xác định rõ, nhưng chúng ta không phải lúc nào cũng đối phó được một cách dễ dàng. Ngay cả những nhà đầu tư có kinh nghiệm lâu năm cũng phải rất khó khăn để tách chính họ ra khỏi tâm lý thị trường nói chung.
Vì vậy trong quá trình đầu tư, phân tích tâm lý có thể được áp dụng kết hợp với phân tích cơ bản và phân tích kỹ thuật, để tăng thêm chiều sâu cho việc phân tích của nhà giao dịch
Kết hợp phân tích tâm lý với các phương pháp khác
Phân tích tâm lý thị trường không nên dùng độc lập. Thay vào đó, nhà đầu tư nên:
-
Kết hợp với phân tích kỹ thuật để xác định điểm vào lệnh tối ưu
-
Dùng phân tích cơ bản để đánh giá sức khỏe nền kinh tế hoặc doanh nghiệp
-
Quan sát tin tức vĩ mô, chính sách của FED, G7,...
-
Tìm hiểu thêm về kiến thức đầu tư
Đây chính là cách tiếp cận toàn diện, giúp bạn không chỉ thấy “cái gì đang diễn ra” mà còn hiểu vì sao nó xảy ra.
Một số sai lầm khi phân tích
Khi phân tích tâm lý thị trường, nhà đầu tư dễ mắc phải một số sai lầm có thể kể đến như:
-
Quá tin vào "cảm giác" mà không có dữ liệu
-
Hiểu sai sự lạc quan nhất thời là tín hiệu tăng dài hạn
-
Không phân biệt được tâm lý ngắn hạn và xu hướng dài hạn
-
Phân tích tâm lý mà không kết hợp với kỹ thuật và quản trị rủi ro
Phân tích tâm lý thị trường không chỉ là “nghệ thuật đoán đám đông” mà là một kỹ năng quan trọng giúp nhà đầu tư đi trước xu hướng. Khi hiểu rõ cảm xúc chi phối thị trường, bạn sẽ biết khi nào nên kiên nhẫn chờ đợi, khi nào nên hành động và quan trọng nhất: không bị cảm xúc dắt lối.
