Nửa thế kỷ sau khi vàng không còn đóng vai trò chính thức quan trọng trong hệ thống tiền tệ quốc tế, kim loại quý vẫn thu hút rất nhiều sự chú ý trong giới tài chính. Tuy nhiên, hiện nay có rất ít sự xem xét kỹ lưỡng về các yếu tố chính khiến giá vàng biến động kể từ khi giá đồng đô la lần đầu tiên được phép thay đổi tự do vào năm 1971.
Giá vàng biến động bởi lạm phát?
Vai trò chống lạm phát của vàng
Vàng từ lâu đã được xem là tài sản trú ẩn an toàn, đặc biệt trong bối cảnh lạm phát gia tăng. Khi lạm phát hoặc kỳ vọng lạm phát tăng cao, nhà đầu tư thường tìm đến vàng để bảo toàn giá trị tài sản, từ đó đẩy giá vàng lên. Ngược lại, khi lạm phát giảm hoặc ổn định, nhu cầu với vàng có xu hướng giảm đi.
Tại Mỹ, Cục Dự trữ Liên bang (FED) sử dụng một chỉ số gọi là PTR để đo kỳ vọng lạm phát trong 10 năm tới – được xem là một thước đo cho động cơ “phòng ngừa lạm phát” khi nắm giữ vàng. PTR trong những năm gần đây trùng khớp với dự báo lạm phát 10 năm của Khảo sát các nhà dự báo chuyên nghiệp (SPF) do Ngân hàng Dự trữ Liên bang Philadelphia tiến hành.
Một trong những lý do khiến vàng có vai trò đặc biệt trong việc chống lại lạm phát là bởi nguồn cung vàng gần như cố định, không dễ bị “in thêm” như tiền tệ truyền thống. Dù điều này cũng đúng với nhiều hàng hóa khác, nhưng vàng vẫn giữ vị thế đặc biệt trong mắt nhà đầu tư – phần nào đến từ lịch sử từng là cơ sở cho hệ thống tiền tệ bản vị vàng.
Mối tương quan giữa sự biến động giá vàng và kỳ vọng lạm phát
Dữ liệu lịch sử cho thấy, từ năm 1971 đến khoảng năm 2000, giá vàng thực tế và kỳ vọng lạm phát dài hạn có xu hướng dịch chuyển cùng nhau.
Hình 1 là biểu đồ đường biểu thị giá vàng biến động thực tế và kỳ vọng lạm phát 10 năm từ quý đầu tiên của năm 1971 đến quý đầu tiên của năm 2021. Cho đến khoảng năm 2000, giá vàng thực và kỳ vọng lạm phát dài hạn có xu hướng di chuyển cung nhau.
Cụ thể:
-
Kỳ vọng lạm phát tăng mạnh trong giai đoạn 1971– 1980 trùng hợp với sự tăng giá mạnh của giá vàng.
-
Giá vàng biến động giảm đáng kể trong thời kỳ giảm lạm phát Volcker 1980 –1983
-
Trong giai đoạn 1983 – 2000, xu hướng đi xuống đều đặn của lạm phát dự kiến dài hạn sau thời kỳ giảm lạm phát Volcker trùng khớp với sự sụt giảm của giá vàng thực.
Tuy nhiên, kể từ năm 2000, kỳ vọng lạm phát dài hạn đã thay đổi tương đối ít so với mức 2%, trong khi giá vàng thực đã tăng hơn năm lần.
Vàng nhạy cảm với lãi suất thực dài hạn dự kiến.
Vàng được xem là một tài sản lâu bền với lợi tức trái phiếu Chính phủ tương đối ổn định, giá của nó dự kiến sẽ có mối quan hệ nghịch đảo mạnh mẽ với lãi suất thực dài hạn. Lãi suất thực kỳ vọng tăng, tất cả các yếu tố khác đều bằng nhau sẽ làm giá vàng biến động theo xu hướng giảm.
Hình 2 là biểu đồ đường biểu thị giá vàng thực và lợi tức trái phiếu kho bạc Hoa Kỳ kỳ hạn 10 năm thực từ quý đầu tiên của năm 1971 đến quý đầu tiên của năm 2021. Mối quan hệ tỷ lệ nghịch mạnh mẽ dự kiến giữa giá vàng thực và dài hạn lãi suất thực không xuất hiện trong dữ liệu cho đến năm 2001.
Hình 2 cho thấy giá vàng thực (đơn vị USD/Oz, đã điều chỉnh theo lạm phát), cùng với lợi suất thực của trái phiếu kho bạc Hoa Kỳ kỳ hạn 10 năm (lợi tức danh nghĩa đối với chứng khoán kho bạc 10 năm trừ đi PTR). Từ năm 2001, lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ và giá vàng thực di chuyển ngược chiều.
Ngược lại, từ năm 2001 đến 2012, lãi suất thực dài hạn đã giảm khoảng 400 điểm cơ bản, kèm theo giá vàng biến động tăng hơn gấp năm lần. Đây là minh chứng rõ ràng cho tác động tiêu cực của lãi suất thực đến giá vàng trong dài hạn.
Sự nhạy cảm của vàng với biến động lãi suất khiến nó trở thành công cụ được nhiều nhà đầu tư lựa chọn trong giai đoạn lãi suất thấp hoặc khi thị trường dự đoán lãi suất sẽ tiếp tục giảm.
Vàng được coi là công cụ chống lại “thời kỳ kinh tế suy thoái”.
Để đánh giá tác động của tâm lý thị trường đối với giá vàng biến động và các tài sản tài chính khác, Fed đã sử dụng Khảo sát người tiêu dùng do Đại học Michigan thực hiện (Khảo sát Michigan). Một trong những câu hỏi khảo sát trọng tâm là: “Trong tương lai, bạn sẽ nói điều gì có nhiều khả năng hơn—rằng cả nước nói chung chúng ta sẽ có những khoảng thời gian tốt đẹp liên tục trong 5 năm tới hoặc lâu hơn, hoặc chúng ta sẽ có những khoảng thời gian thất nghiệp lan rộng hay trầm cảm, hay là gì?”.
Fed sẽ sử dụng tỷ lệ phần trăm các câu trả lời bi quan cho câu hỏi này làm thước đo, và gọi nó là “kỳ vọng bi quan” trong phân tích của Fed.
Hình 3 là một biểu đồ đường biểu thị giá vàng thực, cùng với những kỳ vọng bi quan (tức là tỷ lệ người trả lời cuộc khảo sát ở Michigan cho rằng 5 năm tới sẽ được đặc trưng bởi hầu hết thời kỳ tồi tệ), từ quý đầu tiên của năm 1971 đến quý đầu tiên của năm 2021. Giá vàng thực và những kỳ vọng bi quan thể hiện mối tương quan tích cực đáng kể trong toàn bộ giai đoạn mẫu.
Hình 3 cho thấy giá vàng thực cùng với tỷ lệ người trả lời trong cuộc khảo sát ở Michigan cho rằng 5 năm tới sẽ được đặc trưng bởi hầu hết thời gian tồi tệ; có mối tương quan tích cực đáng kể giữa hai biến này trong mẫu.
Ngoài những yếu tố trên, giá vàng biến động còn bởi những yếu tố khác như địa chính trị, giá trị của các đồng ngoại tệ mạnh, cung - cầu thị trường vàng,... Việc theo dõi sát sao những thông tin này là vô cùng cần thiết nếu bạn muốn đầu tư vàng sinh lời trong năm 2025.
Nếu bạn cần cập nhật giá vàng nhanh chóng và muốn được tư vấn chiến lược đầu tư phù hợp theo xu hướng thị trường, hãy liên hệ Golden Fund – đơn vị tiên phong trong đầu tư vàng online tại Việt Nam.
