Mỹ đã gửi đến Việt Nam một danh sách các yêu cầu khắt khe, trong đó có những điều khoản nhằm buộc Việt Nam giảm bớt sự phụ thuộc vào hàng hóa công nghiệp nhập khẩu từ Trung Quốc. Trong bối cảnh căng thẳng thương mại giữa hai nước và khi Việt Nam đang cố gắng tránh mức thuế “đối ứng” lên tới 46% theo lời đe dọa từ chính quyền Trump, đây là những yêu cầu đầy thách thức mà Việt Nam phải khéo léo xử lý trong các cuộc đàm phán.
Những yêu cầu khó khăn của Hoa Kỳ
Hạn chế Việt Nam sử dụng hàng hóa từ Trung Quốc
Washington muốn các nhà máy đặt tại Việt Nam giảm sử dụng nguyên vật liệu và linh kiện từ Trung Quốc, đồng thời yêu cầu Việt Nam kiểm soát chặt chẽ hơn việc sản xuất và chuỗi cung ứng của mình, nhưng không rõ liệu các yêu cầu này có bao gồm chỉ tiêu định lượng hay không.
Danh sách này là một phần của “phụ lục” đính kèm văn bản khung do các nhà đàm phán Mỹ soạn thảo. Danh sách này đã được gửi tới Hà Nội vào cuối tháng 5 sau khi kết thúc vòng đàm phán thứ hai với Washington, nhằm tránh mức thuế “đáp trả” lên tới 46% đối với hàng nhập khẩu từ Việt Nam.
Chính quyền Trump thúc đẩy đàm phán
Hôm thứ Hai đưa tin rằng chính quyền Trump yêu cầu các nước đưa ra đề xuất tốt nhất của họ trong đàm phán thương mại trước thứ Tư, trích dẫn một bản dự thảo thư gửi các đối tác đàm phán.
Chưa rõ những quốc gia nào sẽ nhận được bức thư này, nhưng nó được gửi tới những bên đang có tiến trình đàm phán tích cực, bao gồm các cuộc họp và trao đổi tài liệu. Washington hiện đang tiến hành các cuộc đàm phán như vậy với các nước bao gồm Việt Nam, Liên minh châu Âu, Nhật Bản và Ấn Độ.
Các nguồn tin mô tả những yêu cầu từ phía Mỹ đối với Việt Nam là “khó khăn” và “thách thức”. Hiện chưa rõ Việt Nam sẽ phản hồi ra sao với những yêu cầu này, và liệu Việt Nam có gửi đề xuất của riêng mình trước hạn chót vào thứ Tư hay không. Bộ Công Thương Việt Nam chưa đưa ra bất kỳ bình luận nào.
Thách thức với nền kinh tế Việt Nam
Nếu các yêu cầu từ phía Mỹ – nhằm vào việc cắt giảm thương mại giữa Việt Nam và Trung Quốc – được thực hiện, điều đó có thể đặt ra thách thức nghiêm trọng đối với Việt Nam. Ngành công nghiệp sản xuất rộng lớn của Việt Nam, vốn sản xuất hàng tiêu dùng như thiết bị Apple và giày Nike, có sự liên kết chặt chẽ với chuỗi cung ứng của Trung Quốc.
Điều này cũng có thể làm phức tạp thêm chính sách lâu dài của Việt Nam là duy trì mối quan hệ tốt đẹp với Trung Quốc – một nhà đầu tư nước ngoài lớn nhưng cũng là nguồn gây lo ngại về an ninh do các tranh chấp chủ quyền tại Biển Đông.
Thương mại Việt Nam - Hoa Kỳ - Trung Quốc
Việt Nam đã gần như tăng gấp ba kim ngạch xuất khẩu sang Hoa Kỳ kể từ khi cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung bùng nổ vào năm 2018, khi chính quyền Trump đầu tiên áp đặt hàng loạt thuế quan đối với Bắc Kinh, buộc một số nhà sản xuất phải chuyển hoạt động xuống phía Nam.
Tuy nhiên, trong khi xuất khẩu sang Mỹ tăng mạnh, Việt Nam cũng đồng thời mở rộng đáng kể nhập khẩu từ Trung Quốc, với giá trị và biến động gần như tương đương với kim ngạch xuất khẩu sang Hoa Kỳ qua các năm. Theo dữ liệu từ Mỹ và Việt Nam, mỗi dòng thương mại này đạt khoảng 140 tỷ USD vào năm 2024.
Các quan chức Mỹ từ lâu đã cáo buộc Việt Nam bị lợi dụng làm điểm trung chuyển cho hàng hóa Trung Quốc xuất khẩu sang Hoa Kỳ. Theo các cáo buộc này, một số hàng hóa mang nhãn "Made in Vietnam" dù thực chất không trải qua hoặc chỉ trải qua giá trị gia tăng không đáng kể tại Việt Nam — cho phép các nhà xuất khẩu Trung Quốc né tránh mức thuế cao của Mỹ áp lên hàng hóa Trung Quốc.
Việt Nam thể hiện thiện chí sẵn sàng hợp tác
Nhận thức được những chỉ trích từ phía Mỹ, Việt Nam đã tiến hành trấn áp hoạt động chuyển tải hàng hóa trái phép. Tuy nhiên, tác động của các biện pháp này vẫn chưa thể hiện rõ trong dòng chảy thương mại, khi xuất khẩu sang Hoa Kỳ và nhập khẩu từ Trung Quốc đều đạt mức cao kỷ lục trong tháng Tư, theo số liệu mới nhất.
Việt Nam cũng nhiều lần thể hiện thiện chí trong việc giảm các rào cản phi thuế quan và tăng cường nhập khẩu hàng hóa từ Mỹ, phù hợp với các yêu cầu lâu nay từ phía Washington.
Trong những tuần gần đây, các quan chức đã nhấn mạnh lại kế hoạch mua máy bay từ Mỹ và đã ký kết hoặc cam kết nhiều thỏa thuận mang tính không ràng buộc, bao gồm cả việc mua nông sản và năng lượng.
Tuy nhiên, điều đó có thể vẫn chưa đủ, các nhà đàm phán Mỹ đang tìm kiếm các hợp đồng thực sự.
>> Xem thêm: Trump thúc ép các quốc gia tăng tốc đàm phán thương mại trước thời hạn
