- Starmer và von der Leyen đạt được thỏa thuận tại London
- Thỏa thuận bao gồm quốc phòng, thương mại và đánh bắt cá
- Von der Leyen nói: "Chúng tôi ở châu Âu luôn đoàn kết bên nhau"
Thiết lập lại quan hệ Anh - EU sau Brexit
Vương quốc Anh đã đồng ý thiết lập lại quan hệ quốc phòng và thương mại quan trọng nhất với Liên minh châu Âu kể từ sau Brexit vào thứ Hai, sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump làm xáo trộn trật tự toàn cầu, khiến hai bên phải vượt qua cuộc “ly hôn” căng thẳng của mình.
Gần chín năm sau khi bỏ phiếu rời khỏi khối, Anh đã đạt được một thỏa thuận toàn diện với EU bao gồm một hiệp ước an ninh và quốc phòng, giảm bớt các hạn chế đối với nhà xuất khẩu thực phẩm và khách du lịch Anh, cùng một thỏa thuận đánh bắt cá gây tranh cãi mới.
Các mức thuế của Trump, cùng với cảnh báo rằng châu Âu cần làm nhiều hơn để tự bảo vệ mình, đã buộc các chính phủ trên toàn thế giới phải xem lại quan hệ thương mại, quốc phòng và an ninh, đưa Thủ tướng Anh Keir Starmer đến gần hơn với các nhà lãnh đạo châu Âu.
Starmer, người đã ủng hộ ở lại EU trong cuộc trưng cầu Brexit, cũng đặt cược rằng việc mang lại lợi ích cho người dân Anh như sử dụng các cổng e-gates nhanh hơn tại các sân bay EU sẽ làm lu mờ những tiếng la "phản bội" từ chiến dịch Brexit của Nigel Farage.
Đứng bên cạnh Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen và Chủ tịch Hội đồng châu Âu Antonio Costa tại Lancaster House, London, Starmer nói rằng thỏa thuận này đánh dấu "một kỷ nguyên mới trong quan hệ của chúng ta".
Von der Leyen nói rằng thông điệp gửi đi là: "Trong thời điểm bất ổn toàn cầu, và khi châu lục của chúng ta đối mặt với mối đe dọa lớn nhất trong nhiều thế hệ, chúng ta ở châu Âu luôn đoàn kết bên nhau."
>> Xem thêm: Mỹ và Trung Quốc đạt thỏa thuận cắt giảm sâu thuế quan, giá vàng giảm mạnh
Anh cho biết việc thiết lập lại quan hệ với đối tác thương mại lớn nhất sẽ giảm bớt thủ tục hành chính cho các nhà sản xuất nông nghiệp – giúp thực phẩm rẻ hơn – cải thiện an ninh năng lượng và đến năm 2040, sẽ tăng thêm gần 9 tỷ bảng (12,1 tỷ USD) cho nền kinh tế có quy mô khoảng 2,6 nghìn tỷ bảng.
Đây là thỏa thuận thứ ba mà Anh đạt được trong tháng này, sau các thỏa thuận với Ấn Độ và Mỹ, và mặc dù khó có thể mang lại lợi ích kinh tế ngay lập tức, nhưng có thể nâng cao niềm tin kinh doanh, thu hút đầu tư rất cần thiết.
Trọng tâm của việc thiết lập lại là một hiệp ước quốc phòng và an ninh cho phép Anh tham gia các chương trình mua sắm chung và mở đường cho các công ty Anh như BAE, Rolls-Royce và Babcock tham gia chương trình tái vũ trang châu Âu trị giá 150 tỷ euro (167 tỷ USD).
Về vấn đề đánh bắt cá, tàu Anh và EU sẽ được tiếp cận vùng biển của nhau trong 12 năm – xóa bỏ một trong những lợi thế mạnh nhất của Anh trong các cuộc đàm phán tương lai – đổi lại là việc giảm vĩnh viễn thủ tục giấy tờ và kiểm tra biên giới, điều mà trước đây đã ngăn cản các nhà sản xuất thực phẩm nhỏ xuất khẩu sang châu Âu.
Đổi lại, Anh đồng ý về khung chương trình hạn chế cho phép người trẻ EU và Anh được sống và làm việc trên lãnh thổ của nhau trong những khoảng thời gian nhất định, chi tiết sẽ được thảo luận thêm trong tương lai, đồng thời Anh cũng đang bàn về việc tham gia chương trình trao đổi sinh viên Erasmus+.
Thỏa thuận này bị Đảng Bảo thủ đối lập – đảng đã cầm quyền khi Anh rời EU – lên án, cho rằng Anh giờ đây sẽ phải chấp nhận các quy tắc của EU.
Nigel Farage, lãnh đạo đảng Reform UK cánh hữu và ủng hộ Brexit, gọi thỏa thuận này là "sự đầu hàng hoàn toàn – sự kết thúc của ngành đánh bắt cá". Liên đoàn Ngư dân Scotland gọi đó là “một thảm họa” vì ngư dân EU sẽ được tiếp cận vùng biển Anh lâu hơn nhiều so với dự kiến.
Cải thiện quan hệ
Chris Curtis, một nghị sĩ đảng Lao động, cho rằng thỏa thuận sẽ sửa chữa một số vấn đề do thỏa thuận ban đầu của đảng Bảo thủ sau Brexit tạo ra và ông tin rằng phần lớn người dân muốn cải thiện quan hệ.
Cuộc trưng cầu dân ý lịch sử năm 2016 về việc Anh rời EU đã cho thấy một đất nước bị chia rẽ sâu sắc về mọi vấn đề từ di cư, chủ quyền đến văn hóa và thương mại.
Điều này đã khởi đầu một trong những giai đoạn hỗn loạn nhất trong lịch sử chính trị Anh, với năm thủ tướng thay đổi trước khi Starmer nhậm chức vào tháng 7 năm ngoái, và làm quan hệ với Brussels trở nên căng thẳng.
Các cuộc thăm dò cho thấy đa số người Anh hiện nay hối tiếc về cuộc bỏ phiếu đó dù họ không muốn quay lại EU. Farage, người đã vận động cho Brexit nhiều thập kỷ, hiện đang dẫn đầu các cuộc thăm dò ở Anh, khiến Starmer gặp khó khăn trong việc điều hành.
Tuy nhiên, sự hợp tác giữa Anh và các cường quốc châu Âu về Ukraine và với Trump đã xây dựng lại niềm tin.
Thay vì tìm cách trở lại hoàn toàn vào một trụ cột của EU như thị trường chung, vì lo ngại làm phật lòng cử tri Brexit, Starmer cố gắng đàm phán để có quyền tiếp cận thị trường tốt hơn ở một số lĩnh vực – điều mà EU thường từ chối, coi đó là “chọn lựa lợi ích” từ EU mà không chịu các nghĩa vụ thành viên.
Việc loại bỏ thủ tục hành chính trong thương mại thực phẩm yêu cầu Anh chấp nhận sự giám sát của EU về các tiêu chuẩn, nhưng Starmer sẽ lập luận rằng điều này đáng giá để thúc đẩy kinh tế và giảm giá thực phẩm. Các chuyên gia thương mại cho rằng việc phá vỡ "điều cấm kỵ" về giám sát của EU nhằm mang lại lợi ích cho các công ty nhỏ và nông dân là một nước đi chính trị thông minh.
Dù có thỏa thuận, nền kinh tế Anh vẫn sẽ khác biệt đáng kể so với trước khi rời EU. Brexit đã khiến trung tâm tài chính London mất hàng nghìn việc làm, ảnh hưởng đến sản lượng ngành và giảm đóng góp thuế.
